اين استان كه از تقسيم استان بزرگ خراسان (سابق) بوجود آمده، داراي 6 شهرستان به نام‌هاي بجنورد، شيروان، اسفراين، جاجرم،فاروج، مانه و سملقان با مركزيت بجنورد و15  بخش و 40 دهستان و بيش از 1000 روستاي داراي سكنه است كه جمعيت تقريبي آن تا سال 1384 بالغ بر 850.000 نفر برآورد شده است.

درباره تاريخ اين خطه از ايران زمين بايستي گفت: به طور كلي خراسان جزء ساتراپی پهناور پرثوه بوده است.اين ايالت پهناور دردوره باستاني قرارگاه و کشور نيرومند اشکانيان شد و درآغاز تاريخ ايران باستان، مادها را به سوی خود کشانيد. خراسان شمالي گذشته از جايگاه طبيعی، جغرافيايی و دارا بودن منابع سرشار زير زمينی، از لحاظ تاريخی نيز از کهن سال ترين مناطق ايران به شمار می رود و از گذشته های دور دارای فرهنگی درخشان بوده است.

خراسان شمالي با داشتن پتانسيلهايي از قبيل : موقعيت جغرافيايي مناسب ، وجود قوميت هاي مختلف ، تمدن كهن ، غناي فرهنگي و منابع طبيعي موقعيت ويژه اي را در جذب گردشگر دارا مي باشد . قرار گيري اين استان در مسير زائران امام رضا (ع) كه از جاده كناره درياي خزر عبور و مرور مي كنند ، موقعيت ويژه اي ايجاد نموده كه در صورت برنامه ريزي و مديريت صحيح مي توان چشم انداز روشني در اين زمينه ترسيم نمود .
عبور ميليونها مسافر از جاده آسيايي عامل مهمي بوده كه شهري چون فاروج پس از انقلاب بتواند در سايه ارائه آجيل و تنقلات در كشور منحصر به فرد و ممتاز باشد .
جنگلهاي انبوه و حفاظت شده قورخود در شهرستان مانه و سملقان ، پارك ملي سالوك و ساريگل در شهرستان اسفراين ، منطقه حفاظت شده گليل سراني شيروان و پناهگاه حيات وحش مياندشت در جاجرم از مناطق ديدني استان مي باشد .
مناطق كوهستاني : دره هاي سرسبز ، رودهاي پرآب ، درياچه  پشت سدها ، آبشارهاي فراوان چون ايزي ، حميد بيار ، اوغاز كهنه ، اسطرخي و دره هايي چون بازخانه ، دركش ، هاور ، روئين ، گليان ، زوارم ، استاد ، خسرويه ،پارك جنگلي گوئينيك ، غارهايي چون بيدك ، گسك ، درق ، پوستين دوز ، گنج كوه و بخش كوچكي از صدها جاذبه مناطق كوهستاني استان مي باشد .
اين مناطق براي ورزشهاي زمستاني و كوهنوردي ، صخره نوردي و نيز بسيار مناسب مي باشند .
آبهاي معدني : اين آبها به دليل املاح و خاصيت درماني مي توانند بعنوان يكي از جاذبه هاي گردشگري استان به حساب آيد . از جمله مي توان به آب معدني ايوب پيغمبر در گيفان ، آب معدني بش قارداش در بجنورد ، مختومي در شيروان ، مهمانك در مانه و سملقان و حاج سست در اسفراين اشاره نمود .
موزه مردم شناسي شهر بجنورد و موزه حيات وحش رباط قره بيل ( جاجرم ) از موزه هاي موجود استان مي باشند .
انجام مسابقات ورزشي در استان خراسان شمالي از سابقه تاريخي زيادي برخوردار است كه مي توان به كشتي چوخه اشاره نمود . اين ورزش در استان از قدمتي 2500 ساله برخوردار است و علاوه بر اين وجود اسبهاي اصيل تركمن زمينه ورزش اسب دواني را فراهم نموده است .

سوغات استان:

آبنبات (شکر پنیر) بجنورد، چاروق بجنوردی، قالیچه ها و پشتی ها ی ترکمنی و کردی ، کلاه کرکی جاجرمی، چادر شب و حوله دستی اسفراین و جاجرم، کشمش و آجیل فاروج، خشکبار و سیب  شیروان.

شهر بجنورد

نام بجنورد در کتاب های قدیمی بوزنجورد آمده است. بوزنجورد معرب کلمه بیژن گرد است، ‌ ولی به مرور با اندک تحریفی به صورت بجنورد تلفظ می شود.

گرد به معنای شهر و آبادی است و بجنورد به معنی شهر بیژن است. در شمال غربی بجنورد کنونی تپه‌ای قدیمی وجود دارد که آثار بسیار کهنی از شهر تاریخی بیژن گرد را در خود جای داده است و به بیژن یورت معروف است. گفته می‌شود که بجنورد قدیمی در محل همان تپه قرار داشته که اکنون ساربان محله نامیده می شود.

مراکز دیدنی:

• آرامگاه باباتوکل، چشمه باباامان، چشمه بش قارداش، غارکنه گرم، غارگنج کوه، امامزاده سلطان سیدعباس، عمارت مفخم

شهر شیروان

با توجه به تحقیق و کاوش در آثار باقی مانده در روستاها و آبادی های قدیمی،  می توان گفت این منطقه قبل از اسلام مسکونی بوده و دارای قدمت طولانی است.  مردم شیروان در سال 31 هجری ـ در زمان خلافت عثمان – به اسلام روی آوردند.

در دوران طاهریان و سامانیان،  با اینکه ذکری از نام شیروان نیامده است،  لیکن از بعضی قراین پیداست که این شهر به صورت قصبه ای پابرجا بوده است. سلطان محمود غزنوی در لشگرکشی خود به هندوستان،  یک شبانه روز در حد فاصل ورگ ـ رزمغان  توقف کرده بود،  و این محل هنوز هم در میان مردم شیروان به تخت سلطان محمود معروف است.

از نظر تاریخی، رونق شهر شیروان با دوره فرمانروایی خوارزمشاهیان مربوط است. این شهر در دوران حکومت قاجار یکی از مناطق مهم درگیری های حکام محلی بود.  شهر شیروان در سال 1308 بر اثر زلزله به کلی ویران شد و پس از دوسال،  بار دیگر با اسلوب جدید شهرسازی تجدید بنا شد.

مراکز دیدنی:

• آرامگاه تیموری، غارکافرقلعه، غارپوستین دوز، ییلاق اوغاز، ییلاق گلبل نامانلو، منطقه حفاظت شده گلول، امامزاده حمزه رضا، بقعه شیخ رشیدالدین محمد

شهر اسفراین

دروجه تسمیه اسفراین برخی معتقدند، این شهر را اسفندیار بنا نهاده است و لذا به نام بانی آن،  اسفراین نامیده شده است. بیهقی اصل این اسم را آسپرآئین دانسته که اسپر به معنی سپر و آئین به معنی راه و رسم است.

اسفراین جزو اولین مراکز جمعیتی است که اقوام آریایی پس از ورود به ایران درآن سکنی گزیدند. شهر اسفراین با اینکه در طول تاریخ صدمات فراوانی متحمل شده است، لیکن با تلاش و همت مردم به توسعه قابل توجهی دست یافته است و در حال حاضر یکی از شهرهای آباد استان خراسان به شمار می آید.

مراکز دیدنی:

• آرامگاه شیخ شاه علی اسفراینی، قلعه حسن آباد [ آشنایی با قلعه‌های ایران]، قلعه قیصر، قلعه صعولک، زادگاه نوشیروان، بازمانده شهرقدیمی بلقیس، غارنوشیروان، غارعبادتگاه شیخ احمدذاکر، منطقه حفاظت شده ساری گل، امامزاده عبدالله کوران، امامزاده شاهزاده زید، بقعه شیخ محمدرشیدالدین، امامزاده شاهزاده جعفر